HISTORIA KOŚCIOŁA pod wezwaniem św. Piotra Apostoła w Lublinie.

Kościół należał ongiś do Sióstr Bernardynek, stąd jego częsta nazwa „Kościół Bernardynek.”
Historia Bernardynek lubelskich rozpoczyna się rokiem 1617, kiedy to Piotr Czarny z Witowic, chorąży lubelski, ofiarował Bernardynkom dom i plac oraz wystawił kaplicę drewnianą, a na utrzymanie klasztoru zapisał wieś Rozkopaczów. W dzień św. Marka 1618 r. uroczyście sprowadzono do Lublina część sióstr z krakowskiego konwentu św. Agnieszki.
W roku 1626 ks. Gniewosz, opat pokrzywnicki, dał plac na kościół za przełożonej Panny Franciszki Branickiej, a w latach 1627-1636 siostry z zebranych oszczędności zakupiły jeszcze dwa sąsiednie obok place pod mający budować się kościół.

 
Ks. Jan Jasieniecki proboszcz w Miastkowie i Wojcieszkowie zezwolił na budowę kościoła. 16 czerwca 1636 roku rozpoczęto budowę kościoła murowanego. Uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego odbyła się dnia 6 lipca 1636 r. „Imć X. Jakób Zadyk, biskup krakowski, zesłał umyślnie Szymona Kałuckiego, proboszcza gnieźnieńskiego, natenczas trybunału koronnego prezydenta, aby fundamenta na kościół pomieniony WW.PP. Zakonnych założył, stało się to z wielką assystencyą całego Trybunału i wszystkich będących szlachty i obywatelów miasta.”
Koszta budowy pokrywano z ofiar różnych dobrodziejów ł z posagów nowicjuszek. „Dawali różni dobrodzieje na co ich stało różne kwoty: jedni małe, drudzy większe; nie wystarczało to na tak wielką machinę, ile że fundamenta gruntownie i bardzo głęboko brano, musiały siostry zakonne porcji swojej w jedzeniu ustępować, aby chwała Pana Boga czem prędzej w kościele sławiona była, ustępowały siostry zakonne swoich posagów, a wszystko „Roku 1658 w niedzielę po oktawie św. Piotra była konsekracja kościoła przez Imć X. Zygmunta Czyżowskiego, Biskupa Lacedniskiego, sufragana Płockiego.

Kościół budowano przez dwadzieścia i dwa lata w latach 1636-1658. Architektonicznie w swej pierwotnej formie należał do typu lubelskiego kościołów renesansowych.
W roku 1659 kościół najwidoczniej poniósł szkodę od Tatarów, skoro kronika podaje, że „1660 r. Elżbieta Podlodowska przełożona z gruntu odnowiła organy potłuczone od Kozaków,” 1681 r. S. Joanna Opacka za posag Kolumby Drojowskiej wyzłociła wielki ołtarz.
W 1700 r. zbierano ofiary na pozłotę ambony, na krzyż z żelaza na kościół, blachę, banię miedzianą.
W 1719 r. „przesypano dachówkę na kościele” i stale odtąd coś przerabiano. Wystawiono cztery nowe ołtarze w kościele, a dwa już istniejące pozłocono. Z kronik wiadomo, że były m.in. ołtarze: Wszystkich Świętych, ołtarz Najśw. Panny. Później wystawiono ołtarze P. Jezusa Ukrzyżowanego i Salwatora oraz ołtarz św. Jana Nepomucena. W 1739 r. kościół pobielono. K. Dorobecka przełożona w latach 1751-54… „sprawiła na filary kościelne obrazów wielkich pięć…”

Dnia 25 kwietnia 1768 r. w czasie pożaru Krakowskiego Przedmieścia spłonął kościół i klasztor Bernardynek. Klasztor nie musiał być bardzo zniszczony, skoro go stosunkowo szybko, bo w dwóch latach, odbudowano. Remont kościoła rozpoczęto od pokrycia go dachem w r. 1769, ale dopiero w r. 1779 wykończono ołtarz główny, wymalowano ołtarze boczne na ścianach, a w roku 1780 otworzono kościół. W pięć lat później dodano złocone cyborium w wielkim ołtarzu oraz wybielono kościół.
Trzcińska /1788-91/ ołtarz wielki wyzłociła, ambonę wykończyła. W roku 1841 kościół został odnowiony /pobielony względnie częściowo pomalowany/ przez Klinowskiego.

W roku 1864 nastąpiła kasata zakonu. Wszystkie zakonnice w liczbie dwudziestu pięciu pozostały na razie nadal na miejscu i otrzymywały od rządu pensję na swoje utrzymanie, ponieważ majątek klasztorny zabrano na skarb państwa. Budynki pozbawione troskliwej opieki zaczęły popadać w ruinę. Remont okazywał się niezbędny. W r. 1874 pobielono kościół wewnątrz i zewnątrz… zwalono mur od ulicy Królewskiej, a w jego miejsce dano kraty żelazne z dwoma bramami żelaznymi. Ponieważ bocznych ołtarzy, raczej mens, z obrazami było sześć, dwa z tych ołtarzy usunięto. Restauracja ta ukończona została w 1876 r. W r. 1887 zamknięto klasztor, a pozostałe przy życiu zakonnice /sześć/ przeniesiono do innych klasztorów. Kościół od tej pory jest kościołem filialnym pod zarządem rektora. W tymże roku sporządzono dokładny inwentarz kościoła i jego wyposażenia.

Po usunięciu zakonnic część gmachu klasztornego, położona przy samym kościele, od ulicy królewskiej, przeznaczona została na mieszkanie dla rektora kościoła i służby kościelnej; część od ulicy Bernardyńskiej w 1896 r. rozebrano dla rozszerzenia tejże ulicy, część przeznaczono na prywatne mieszkania. W r. 1897 kościół został wewnątrz pomalowany przez Władysława Barwickiego.
W r. 1905 rozebrano całą nieużytkowną część klasztoru ł na tym miejscu wybudowano gimnazjum Vetterów.

W r. 1918 otynkowano kościół częściowo zewnętrznie. Dnia 22 sierpnia 1919 r. specjalnym aktem wystawionym w Krakowie Siostry Bernardynki zrzekły się klasztoru lubelskiego i kościoła, a biskup Fulman oddał kościół i część klasztoru jezuitom 18 stycznia 1920 roku. Pierwszym superiorem był O. Jan Beigert. Jezuici przystąpili do odnowienia kościoła częściowego. W roku 1924 kościół został zaliczony między zabytki, podlegające opiece konserwatora i bez zezwolenia nic w nim nie można zmieniać, usuwać, budować. W 1936 r. częściowo otynkowano kościół od zewnątrz i wyłożono płytami betonowymi przejście, prowadzące z ulicy do drzwi kościelnych.

W roku 1954 urządzono pod drugą zakrystią pomieszczenie z piecem do centralnego ogrzewania kościoła.
W roku 1955, w uroczystość zewnętrzną Opieki św. Józefa 1 maja zapowiedziano przystąpienie do gruntownego remontu kościoła od zewnątrz i wewnątrz, z okazji zbliżającej się 300-setnej rocznicy konsekracji kościoła /1658 – 1958/.
Polecając opiece i hojności wiernych odnowienie kościoła mamy nadziej, że kościół niewielki, milej powierzchowności, poważnie prezentujący się od ulicy, będzie godnie wyglądał swego przeznaczenia.
A. M. D. G. et